Πολλά ρελέ διαρροής σε εγκατάσταση – τι μπορεί να συμβεί με πολλές μικρές διαρροές;
Αφορμή για το παρόν άρθρο, πρόσφατη συζήτηση που αφορά το θέμα των διαρροών…
Με μεγάλη προσοχή και επιφύλαξη θα σας μεταφέρω κουβέντες και σκέψεις που κάναμε, καθώς περιμένουμε και προτάσεις πάνω στο θέμα, διότι δεν είναι απλό, όπως θα διαπιστώσετε παρακάτω. Δεν βάλαμε τύπους και μαθηματικά κάτω, αλλά καλύτερα όταν υπάρχει κάποια εμπειρία να μεταφέρεις τη χειρότερη παράμετρο.
Ωραίο αλλά ταυτόχρονα και λίγο περίεργο πράγμα ο Ηλεκτρισμός. Απαιτεί μεγάλη προσοχή, τήρηση των κανόνων και σεβασμό.
Ένα πάρα πολύ σημαντικό θέμα που αφορά νέες και παλιές εγκαταστάσεις, δημιουργήθηκε με την εξέλιξη της συζήτησης και είναι αλήθεια!
Όλοι γνωρίζουμε πλέον τι είναι το ρελέ διαρροής και πόσο απαραίτητο καθώς και υποχρεωτικό είναι βάση κανονισμών, για την ασφάλειά μας από ηλεκτροπληξία. Μια συσκευή, που αν περάσουν από μέσα της παραπάνω από 30m A ρεύμα, αυτή θα διακόψει την ηλεκτροδότηση στην εγκατάστασή μας ή στις γραμμές οι οποίες είναι υπό την επιτήρησή της
Επίσης γνωρίζουμε ότι πολλά ακίνητα της χώρας βρίσκονται είτε χωρίς γείωση, είτε με κάκιστη γείωση! Και απλά ‘’φοράνε’’ ένα ρελέ διαρροής στον πίνακα ή σε πολλές περιπτώσεις, αν οι κατοικίες αυτές είναι πολυτελείς και μεζονέτες, θα συναντήσουμε πάνω από ένα ρελέ διαρροής μπορεί και 10 ή και παραπάνω.
Πολλοί από εμάς, γνωρίζουμε και τα ρελέ διαρροής με στοιχείο μικροαυτόματου μαζί (RCBO) ή ρελοασφάλειες (στην κοινή λαϊκή)
Τι κάνει το ρελέ διαρροής και το RCBO (ρελέ διαρροής με στοιχεία μικροαυτόματου) μπορείτε να θυμηθείτε στα παρακάτω άρθρα:
Ας ξεκινήσουμε όμως με το σημερινό θέμα που νομίζω ότι ‘’ξύνει πληγές’’…
Πολλά κτίρια, χώροι γραφείων, τράπεζες, δημόσιες υπηρεσίες κλπ, έχουν ανακαινιστεί ή κατασκευαστεί εξ αρχής και στους ηλεκτρολογικούς τους πίνακες έχουν τοποθετηθεί τα περιβόητα RCBO.
Σε όλες τις περιπτώσεις και επειδή πρέπει να συντρέχουν πολλοί κακοί παράγοντες ταυτόχρονα (εμείς πάντα παίρνουμε τη χειρότερη των περιπτώσεων για την ασφάλειά μας) θεωρούμε ότι η γείωση είναι το Α και το Ω σε μια ηλεκτρολογική εγκατάσταση.
Το θέμα λοιπόν…
Έχουμε τοποθετήσει πολλά RCBO στους ηλεκτρολογικούς πίνακες ενός κτιρίου ή χώρου ή ακόμη και στο σπίτι μας, επειδή θέλουμε τη μέγιστη ασφάλεια αλλά ταυτόχρονα να μη μένει όλη μας η εγκατάσταση από ρεύμα μέχρι να έρθει ο τεχνικός για την εύρεση βλάβης.
Ποια φιλοσοφία επικρατεί με την τοποθέτηση των RCBO;
Τοποθετούμε RCBO σε κάθε γραμμή, ώστε κάθε γραμμή να έχει το ρελέ διαρροής της, οπότε και εύκολος εντοπισμός βλάβης και να μην παρασύρει κάποια διαρροή το μοναδικό ρελέ διαρροής.
Βλέπε εικόνα…
Στην παραπάνω φωτό, θα παρατηρήσουμε ότι υπάρχουν 15RCBO σε έναν από τους 9 πίνακες που έχει ο όροφος! Αν υποθέσουμε από κάθε RCBO να περνάνε 10 – 15m A ρεύματα διαρροής, θα έχουμε αυτομάτως διέξοδο προς τη γη μέσω της γείωσης, ρεύματα αθροιστικού μεγέθους αρκετών m A!! αρκούν για να σκοτώσουν έναν άνθρωπο!! Οπότε καταλαβαίνουμε ότι το παρόν θέμα δεν είναι πολύ απλό
Συνήθως τοποθετούμε ρελέ διαρροής κεντρικό, όταν στον πίνακα έχουμε 5 ή 10 ή 50 RCBO;
Όχι. Σε καμία σχεδόν εγκατάσταση δεν υπάρχει λόγος τοποθέτησης κεντρικού ρελέ διαρροής εφόσον υπάρχουν 5 ή 10 ή 50 ρελέ διαρροής RCBO.
Είναι σωστό αυτό; Πάμε να δούμε…
Έστω, 10 RCBO σε έναν πίνακα και για πολλούς λόγους (σε πολλές περιπτώσεις αυτό ισχύει) αρκετές συσκευές ή κλιματιστικά, παρουσιάζουν ρεύματα διαρροής μικρότερα των 30mA. Πχ, 10m A ανά γραμμή, άρα ανά ρελέ (rcbo). Το άθροισμα αυτών των διαρροών, θα είναι αρκετά μεγάλο ώστε να είναι επικίνδυνο σε περίπτωση κακής ή ακόμη χειρότερα, κομμένης γείωσης!! Και αν πάρουμε για παράδειγμα ολόκληρο κτίριο που έχει κατασκευαστεί με αυτό τον τρόπο και η γείωση βρίσκεται με υψηλή αντίσταση γείωσης ή ακόμη και κομμένη για οποιονδήποτε λόγο, τότε το θέμα γίνεται τρομερά επικίνδυνο για τους εργαζομένους αλλά και για όλους όσους βρίσκονται στο κτίριο
Θα μου πείτε ότι, με την τοποθέτηση πιο ευαίσθητων RCBO λύνεται το πρόβλημα. Λύνεται όμως; Όχι. Δε λύνεται διότι αν τοποθετήσουμε των 10m A ή θα πέφτουν κάθε λίγο που οι μικροδιαρροές θα υπάρχουν σε πολλά μηχανήματα ή ψυγεία ή άλλες συσκευές. Εξ άλλου τα ρελέ των 10m A προτείνονται μόνο σε χώρους που βρίσκονται βρέφη και ένα πολύ μικρό ρεύμα μπορεί να τους δημιουργήσει πρόβλημα ή ηλεκτροπληξία.
Άρα θα πάρουμε την παράμετρο ότι όλα τα ρελέ (RCBO) είναι των 30m A και αν υπολογίσουμε παλιές συσκευές σε ένα σπίτι ή άλλο χώρο, θα παρατηρήσουμε (αν μετρήσουμε) ότι οι διαρροές που μαζεύονται είναι κάμποσες. Αν η γείωση είναι κομμένη ή κακή αυτές οι διαρροές τείνουν να είναι αρκετά επικίνδυνες.
Διορθώνεται αυτό;
Ο μόνος τρόπος για να μην πετάξουμε όλα τα RCBO και πάνε χαμένα ένα κάρο χρήματα, είναι να τοποθετηθεί ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ ένα ρελέ διαρροής κεντρικό σε κάθε πίνακα. Θα μου πεις τώρα: Και κάθε φορά θα μου πέφτει το κεντρικό ρελέ; Ε ναι, κάθε φορά που το άθροισμα των διαρροών θα είναι μεγαλύτερο των 30m A θα πέφτει, αλλά με αυτό τον τρόπο θα βρίσκουμε και το ποιες συσκευές έχουν αρχίσει λόγω γήρανσης ή από άλλη αιτία, να γίνονται επικίνδυνες, οπότε θα επισκευάζονται ή θα αντικαθίστανται με νέες.
Επίσης, θα πρέπει να μετριέται η γείωσή μας κάθε χρόνο και να παίρνονται μέτρα βελτίωσης σε οποιαδήποτε περίπτωση, είτε με 10 ρελέ είτε με κανένα, όταν η τιμή αντίστασή της βρίσκεται υψηλή.
Εδώ με 25ωμ αντίστασης γείωσης και είδαμε πόσους ‘’γαργαλάει’’ το ρεύμα στο μπάνιο. Φαντάσου να ήταν 100 ή 200 ή παραπάνω ΩΜ που θα βρίσκονταν όλοι αυτοί !!!
Έχουμε αναφερθεί άπειρες φορές για το πόσο σημαντικό πράγμα είναι η καλή γείωση.
Ας πάρουμε άλλο ένα παράδειγμα με πίνακες στους οποίους έχουν τοποθετηθεί περισσότερα από ένα ρελέ διαρροής…
Έχουμε λοιπόν σε πολλές εγκαταστάσεις ρελέ διαρροής που ξεχωρίζουμε πρίζες, φωτισμό και άλλες καταναλώσεις. Και από κάθε ρελέ διαρροής μαζεύονται διαρροές της τάξης των 20m A ανά ρελέ. Θα συμβεί ακριβώς το ίδιο με την προηγούμενη κατάσταση με τα πολλά ρελέ αφάλειες (RCBO). Οι διαρροές αθροιστικά θα ξεπεράσουν τα 30m A που είναι και το όριο ασφαλείας από ηλεκτροπληξία …..οπότε…. έχουμε ένα μικρό θεματάκι ! Ναι μεν αυτές οι διαρροές λόγω ΚΑΛΗΣ γείωσης θα οδηγηθούν προς τη γη, τι γίνεται όμως στην περίπτωση πολύ κακής γείωσης (όχι σπάνιο φαινόμενο, αντιθέτως πολύ συχνό)
Βέβαια όλα τα παραπάνω εξαλείφονται σχεδόν στην περίπτωση που το κτίριο ή σπίτι, έχουν κατασκευαστεί με θεμελιακή γείωση. Έχουμε παρατηρήσει ότι με τη θεμελιακή γείωση πετυχαίνουμε τις καλύτερες τιμές αντίστασης γείωσης. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις και με θεμελιακή, όπου τα εδάφη δεν είναι ιδανικά (συνήθως πετρώδη) οπότε όλα θέλουν παρακολούθηση.
Άρα ειδικά σε δημόσια ή γενικότερα μεγάλα κτίρια όπου επικρατεί η λογική των RCBO ή των πάνω εκ του ενός ρελέ διαρροής, χρήζουν τακτικής παρακολούθησης και μέτρησης των γειώσεών τους.
Δυστυχώς αναφέρω μόνο αυτά τα είδη κτιρίων, διότι πολύ κακώς οι ιδιώτες ΔΕΝ δίνουν σημασία σε αυτά τα θέματα και σε πολλές περιπτώσεις έχουμε δει τραγικά ατυχήματα από ηλεκτροπληξίες.
Για να συμβούν όλα τα παραπάνω είπαμε ότι είναι αρκετοί οι παράγοντες και οι ‘’κακές συμπτώσεις’’, όμως υπάρχουν σε πάρα πολλά ακίνητα.
Παίζει ρόλο σε τι δίκτυο είμαστε συνδεμένοι (ΤΤ – ΤΝ);
Βεβαίως και παίζει μεγάλο ρόλο. Σε δίκτυο ΤΤ (Κέντρο Αθήνας – προάστια) θα παρατηρήσουμε ότι όλες οι διαρροές θα φύγουν προς τη γη. Στηριζόμαστε αποκλειστικά στην δική μας καλή γείωση, οπότε αν η ΤΤ γείωσή μας είναι αρκετά καλή, δεν αντιμετωπίζουμε κάποιο πρόβλημα. Σε περίπτωση όμως που η γείωσή μας είναι κακή ή ακόμη και κομμένη ή ανύπαρκτη, εκεί τα πράγματα σκουραίνουν, διότι όλες οι διαρροές θα περιμένουν τον πρώτο ”περαστικό” ώστε να τις φάει κανονικά!!
Στην περίπτωση του ΤΝ (όλη η υπόλοιπη Ελλάδα) τα είναι κάπως καλύτερα. Εκεί ναι μεν χρειαζόμαστε καλή γείωση, αλλά στηριζόμαστε και στον ουδέτερο αγωγό του ΔΕΔΔΗΕ (κακώς) ο οποίος είναι συνδεμένος με τη γείωσή μας στον μετρητή (η λεγόμενη ουδετέρωση). Εκεί και κακή να είναι η δική μας γείωση ή κομμένη, οι διαρροές συνεχίζουν το δρόμο τους προς το Δίκτυο, μέσω του ουδετέρου αγωγού. Για να προκύψει θέμα εκεί, θα πρέπει να έχουμε και πολύ κακό ουδέτερο, ή καμμένο ή κομμένο, αλλά εκεί τουλάχιστον το καταλαβαίνουμε από άλλα φαινόμενα στην εγκατάστασή μας. Υπάρχει βέβαια και η πιθανότητα, η γείωση να έχει κοπεί πριν καταλήξει στον ουδέτερο εντός του μετρητή. Εκεί αυτομάτως έχουμε όλο το μειονέκτημα που είχαμε και στο ΤΤ, δηλαδή, οι διαρροές παραμένουν στον κίτρινο-πράσινο αγωγό της γείωσης περιμένοντας τον ”πρώτο περαστικό”!!
Επιγραμματικά, τι πρέπει να επικρατεί σε μια εγκατάσταση για να έχουμε επικινδυνότητα παρ όλο που έχουμε ακόμη και 100 ρελέ διαρροής;
Α) Κακή γείωση
Β) Κομμένη γείωση
Γ) Πίνακες με πολλά ρελέ, χωρίς κεντρικό ρελέ
Δ) Πολλά RCBO χωρίς κεντρικό ρελέ
Γιατί λέμε κεντρικό ρελέ. Το ρελέ διαρροής πέφτει στα 30m A οπότε, αν μαζευτούν διαρροές από όλα τα υπόλοιπα ρελέ του πίνακα, αυτό να πέσει και να μην κινδυνεύει κανείς. Αυτή δεν είναι και η σημασία των συσκευών αυτών;
Θα επαναλάβω ακόμη μια φορά, ότι λύση ώστε το κεντρικό ρελέ να μην πέφτει σε περίπτωση που μαζεύονται διαρροές αθροιστικά από την εγκατάσταση, οι οποίες ‘’ξεγλιστρούν’’ από τα άλλα ρελέ (για τους λόγους που αναλύσαμε) είναι όλα τα δευτερεύοντα ρελέ να είναι μικρότερης ευαισθησίας δηλαδή των 10m A. Και για τους πιο γραφικούς, η λύση είναι άμεση διακοπή ηλεκτροδότησης από τον πάροχο και τοποθέτηση δαυλών, λυχναριών, γκάζι, φωτιά και πολλές άλλες λύσεις.
Μια πολύ σημαντική προσθήκη στο άρθρο, με τη συμβολή του Κου Γιώργου Σαρρή, οπότε δε μένουν κενά ή απορίες:
Σε τριφασικά συστήματα, τα ρεύματα που θα διαρεύσουν είναι αρκετά μικρότερα με αποτέλεσμα πολύ μικρή τάση επαφής (στις χειρότερες περιπτώσεις που αναφέραμε), διότι τα ρεύματα διαρροής εκεί αθροίζονται διανυσματικά, άρα στον κεντρικό αγωγό προστασίας και στο ηλεκτρόδιο γείωσης θα διαρεύσουν πολύ μικρότερα ρεύματα (τάση επαφής)
Και κλείνοντας..
το βασικότερο όλων και η καλύτερη λύση για τις περισσότερες περιπτώσεις είναι η καλή γείωση κάτω των 2ΩΜ
