PanelCAD για Εγκαταστάτες, Ερωτήσεις-Απαντήσεις (Μέρος 8ο-9ο-10ο)

… πολλές ερωτήσεις που τις έχουμε ομαδοποιήσει. Στο παρόν άρθρο θα ξεκινήσουμε να απαντάμε σε αυτές τις ερωτήσεις.
Θυμίζουμε ότι χρησιμοποιούμε την τελευταία έκδοση του προγράμματος PanelCAD για εγκαταστάτες της Ti-Soft. Μπορούμε να το κατεβάσουμε και να το τρέξουμε για ένα μήνα εντελώς δωρεάν από τον ιστότοπο www.ti-soft.com. Έτσι όλα αυτά που θα αναφέρουμε παρακάτω μπορούμε να τα πραγματοποιήσουμε στον υπολογιστή μας.

Μέρος 8ο

Ερώτηση 1, Πώς μπορώ να αλλάξω το Ι_n του μικροαυτόματου από 10A σε 16A;

Στην γραμμή 5 όρισα (Εικόνα 1)

• Είδος φορτίου : Ρευματοδότες
• Ισχύς = 0.6 kW
• συνφ = 0.85
• Ελάχιστη διατομή = 2.5 mm²

Το πρόγραμμα υπολογίζει το καλώδιο 3x(H07V-K 1×2.5) και το ρεύμα I_b = 5.1 A.
Ξέρω όμως ότι η διατομή των 2.5 mm² ασφαλίζεται με μικροαυτόματο 16Α και όχι 10A. Ποιό είναι σωστό;

Απάντηση

Ο παλαιός ΚΕΗΕ όριζε ότι η ασφάλεια της γραμμής επιλέγεται με βάση τη διατομή του καλωδίου. Έτσι πολύ σωστά η διατομή των 2.5 mm² ασφαλίζεται με I_n = 16A.
Μία από τις βασικές διαφορές σε σχέση με τον ΚΕΗΕ που εισήγαγε το Μάρτιο του 2004, το νέο πρότυπο ΕΛΟΤ HD 384, ήταν ο τρόπος επιλογής του I_n αλλά και η διαδικασία επιλογής της σωστής διατομής του καλωδίου. Το νέο πρότυπο απαιτεί σε κάθε κύκλωμα να ισχύει η παρακάτω ανίσωση:

_b < I_n < I_z

Όπου I_b = ρεύμα γραμμής (φορτίου)
I_n = ονομαστικό ρεύμα της προστατευτικής διάταξης (μικροαυτόματος)
I_z = μέγιστο επιτρεπόμενο ρεύμα του καλωδίου κάτω από τις συγκεκριμένες συνθήκες λειτουργίας

Συνεπώς σωστά το πρόγραμμα για I_b = 5.1A επιλέγει I_n = 10A.
Κατόπιν αναζητά το καλώδιο και βρίσκει ότι το 2.5 mm² έχει I_z = 19.5A που είναι > 10Α.
Έτσι, πολύ σωστά το πρόγραμμα επέλεξε I_n = 16A.

Συνοψίζουμε:

• Με το πρότυπο ΕΛΟΤ HD 384 πρώτα επιλέγουμε την προστατευτική διάταξη (μικροαυτόματο) και μετά αναζητάμε τη διατομή του καλωδίου
• Με τον παλαιό ΚΕΗΕ πρώτα επιλέγαμε τη διατομή του καλωδίου και μετά αναζητούσαμε την προστατευτική διάταξη

Στο διά ταύτα τώρα. Το πρόγραμμα μας επιτρέπει να επιλέξουμε το I_n ως εξής:

• Στο πλαίσιο Ιδιότητες κυκλώματος τσεκάρουμε I_n χειρoκίνητα
• Κλικ στο Επίλεξε I_n
• Από το πλαίσιο διαλόγου (Εικόνα 2) επιλέγουμε I_n = 16A και κλικ στο Δεκτό

Επιστρέφουμε στο φύλλο εργασίας, η κυψέλη έγινε κίτρινη και το I_n = 16A (Εικόνα 3). Έτσι ξεχωρίζουμε σε ποιά κυκλώματα το I_n επιλέγεται χειροκίνητα.

Εικόνα 1 Το καλώδιο είναι 2.5 mm² αλλά ο μικροαυτόματος είναι 10Α.

Εικόνα 2 Πλαίσιο διαλόγου για την επιλογή του I_n του μικροαυτόματου

Εικόνα 3 Ο μικροαυτόματος επιλέγεται χειροκίνητα στα 16Α.

Ερώτηση 2, Γιατί το ίδιο καλώδιο έχει διαφορετικό I_r (= μέγιστο επιτρεπόμενο ρεύμα);

Στην Εικόνα 1, οι γραμμές 5 και 6 έχουν το ίδιο καλώδιο 3x(H07V-K 1×2.5) αλλά:

• στη γραμμή 5 το I_r = 19.5 Α
• στη γραμμή 6 το I_r = 23.0 Α

Ποιά είναι η εξήγηση;

Απάντηση

Η διαφορά οφείλεται στον τρόπο εγκατάστασης του καλωδίου που ορίζεται στο πλαίσιο Ιδιότητες καλωδίου και κλικ στο Τύπος καλωδίου. Πιο συγκεκριμένα:

• Στο κύκλωμα 5, το καλώδιο είναι σε σωλήνα εντοιχισμένο (Εικόνα 4) και συνεπώς το επιτρεπόμενο ρεύμα επιλέγεται από τη στήλη 3 του Πίνακα 52-Κ1 (Εικόνα 6)
• Στο κύκλωμα 6 το καλώδιο είναι σε σωλήνα επιτοίχιο (Εικόνα 5) και το επιτρεπόμενο ρεύμα επιλέγεται από τη στήλη 5 του Πίνακα 52-Κ1 (Εικόνα 6)

Εικόνα 4 Το καλώδιο είναι σε σωλήνα εντοιχισμένο και το I_r = 19.5A.

Εικόνα 5 Το καλώδιο είναι σε σωλήνα επιτοίχιο και το I_r = 23A.

Εικόνα 6 Ο Πίνακας 52-Κ1 του προτύπου ΕΛΟΤ HD 384

ΜΕΡΟΣ 9ο

Ερώτηση 1, Πώς μπορώ να αλλάξω τον μικροαυτόματο από B16A σε C16A;

Σε κύκλωμα με ρευματοδότες που ασφαλίζεται με μικροαυτόματο MCB B16A δηλαδή με I_n = 16A και χαρακτηριστική Β, όταν ξεκινά η ηλεκτρική σκούπα πέφτει αμέσως η ασφάλεια. Αντικατέστησα τον Β16Α με C16A και το πρόβλημα λύθηκε. Ποιά είναι η εξήγηση, πώς μπορώ να το διορθώσω στο μονογραμμικό;

Απάντηση

Το γεγονός ότι η ασφάλεια πέφτει αμέσως δείχνει ότι λειτουργεί το μαγνητικό στοιχείο του μικροαυτόματου. Η χαρακτηριστική B σημαίνει ότι το μαγνητικό στοιχείο του MCB με I_n = 16A είναι ρυθμισμένο από το εργοστάσιο κατασκευής του σε 3-5xI_n δηλαδή μεταξύ 48-80Α. Αν στην πρίζα μπει μία ηλεκτρική σκούπα 2000W το ρεύμα της εκκίνησης μπορεί να ξεπεράσει τα 48Α και ο μικροαυτόματος να κάνει απόζευξη με εντολή του μαγνητικού. Η χαρακτηριστική C σημαίνει ότι το μαγνητικό στοιχείο του MCB με I_n = 16A είναι ρυθμισμένο σε 5-10xI_n δηλαδή μεταξύ 80-160Α και συνεπώς ο MCB δεν πέφτει. Για να διορθώσουμε το μονογραμμικό:

• Δεξί κλικ στην εικόνα του MCB και επιλέγουμε Αλλαγή (Εικόνα 1)
• Από το πλαίσιο διαλόγου Επιλογή υλικού (Εικόνα 2)
• Επιλέγουμε το μικροαυτόματο με κωδικό MCB-1p-C και ΟΚ

Εικόνα 1 Ερχόμαστε στο κύκλωμα που θέλουμε να διορθώσουμε.

Εικόνα 2 Από τη βιβλιοθήκη υλικών επιλέγουμε το υλικό που θέλουμε.

Ερώτηση 2, Τι σημαίνει Αγαπημένα στα υλικά των πινάκων;

Στην Εικόνα 2 βλέπω ότι έχω την επιλογή Αγαπημένα. Τι σημαίνει;

Απάντηση

Η βιβλιοθήκη υλικών πινάκων περιέχει εκατοντάδες υλικά που συναντάμε σε εγκαταστάσεις μέσης και χαμηλής τάσης. Από τα υλικά αυτά, σε οικιακές εγκαταστάσεις χρειαζόμαστε πολύ λίγα. Η επιλογή των υλικών αυτών είναι προσωπική υπόθεση του χρήστη του προγράμματος. Οποιαδήποτε στιγμή μπορεί να προσθέσει/αφαιρέσει νέα υλικά στα Αγαπημένα (Εικόνα 3).
Με το ίδιο τρόπο λειτουργεί και η βιβλιοθήκη των καλωδίων (Εικόνα 4) αλλά και όλες οι βιβλιοθήκες που συνοδεύουν το πρόγραμμα.

Εικόνα 3 Τα αγαπημένα υλικά μας βοηθούν να επιλέξουμε γρήγορα και εύκολα.

Εικόνα 4 Τα αγαπημένα καλώδια

Ερώτηση 3, Θέλω να αλλάξω το κύκλωμα της ηλεκτρικής κουζίνας από μονοφασικό σε τριφασικό. Τι κάνω;

Στη γραμμή της ηλεκτρικής κουζίνας, ονομαστικής ισχύος 6,0 kW χρησιμοποιώ 3 καλώδια Η07V-R 6 mm² και ασφαλίζω με MCB I_n = . Από όσο γνωρίζω όλες οι ηλεκτρικές κουζίνες έχουν τη δυνατότητα τριφασικής σύνδεσης. Πώς μπορώ να το δηλώσω αυτό στο πρόγραμα; Ποιά είναι η σωστή σύνδεση;

Απάντηση

Στις ιδιότητες του φορτίου της γραμμής 1, δηλώνω τρεις φάσεις (Εικόνα 5). Το πρόγραμμα αυτόματα:

• Υπολογίζει τη γραμμή (παρατηρήστε ότι το ρεύμα έγινε από 26Α σε 8.7Α δηλαδή το 1/3) και το νέο καλώδιο είναι 5X(H07V-U 1X2.5 mm²)
• Αλλάζει το διπολικό διακόπτη φορτίου σε τετραπολικό και τη μονοπολική ασφάλεια σε τριπολική
• Ξανασχεδιάζει το μονογραμμικό του κυκλώματος

Αν αλλάξω γνώμη απλά κάνω Undo η επαναφέρω τις φάσεις από 3 σε 1.

Στη ερώτηση ποιά είναι η σωστή σύνδεση, η απάντηση συνδυάζει οικονομικά και τεχνικά κριτήρια που αναλύονται παρακάτω:

Πλεονεκτήματα της τριφασικής σύνδεσης

• Οικονομία στο χαλκό των καλωδίων
• Ευκολότερο τράβηγμα των καλωδίων
• Ευκολότερη σύνδεση της ηλεκτρικής κουζίνας
• Πιο αξιόπιστη λειτουργία (σε περίπτωση που χαθεί κάποια φάση η κουζίνα θα λειτουργεί μερικώς)
• Καλύτερη κατανομή των φορτίων στις 3 φάσεις (ελαττώνεται η πιθανότητα να ρίξω κάποια ασφάλεια στο ρολόι ή στον πίνακα μου

Μειονεκτήματα της τριφασικής σύνδεσης

• Ακριβότερα υλικά στον πίνακα
• Περισσότερος χώρος στον πίνακα

Εικόνα 5 Η ηλεκτρική κουζίνα συνδέεται μονοφασικά.

Εικόνα 6 Η ηλεκτρική κουζίνα συνδέεται τριφασικά.

Στο επόμενο άρθρο θα συνεχίσουμε τις Ερωτήσεις-Απαντήσεις.

Μέρος 10ο

Επειδή εκατοντάδες ηλεκτρολόγοι έχουν κατεβάσει και έχουν τρέξει το πρόγραμμα, έχουμε λάβει πολλές ερωτήσεις που τις έχουμε ομαδοποιήσει.
Πολλές ερωτήσεις αναφέρονται στo σχέδιo με τη διάταξη των υλικών και τις διαστάσεις του πίνακα. Κατ’ αρχάς σημειώνουμε ότι τα σχέδια αυτά δεν απαιτούνται άμεσα από τη νέα ΥΔΕ. Μία βασική όμως υποχρέωση του εγκαταστάτη ηλεκτρολόγου είναι να αριθμήσει τις γραμμές του ηλεκτρικού πίνακα και να αντιστοιχήσει σε ποιό δωμάτιο ή συσκευή καταλήγουν π.χ.

• Γραμμή 5 = ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ
• Γραμμή 6 = ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΥΠΝΟΔΩΜΑΤΙΟΥ κ.ο.κ.

Αν διαθέτουμε το σχέδιο με τη διάταξη υλικών του πίνακα και τα υλικά του αριθμημένα, μπορούμε να ζητήσουμε από το πρόγραμμα να μας δημιουργήσει και να μας τυπώσει τον παραπάνω πίνακα. Η παραγωγή αυτών των σχεδίων γίνεται με ελάχιστο κόπο από τη μεριά του χρήστη.

Ειδικά για τη διαστασιολόγηση του πίνακα δείτε το εκπαιδευτικό video ElectricalDesign – Διαστασιολόγηση ηλεκτρικού πίνακα.

1. Επίτοιχος πίνακας ερμαρίων με ραγοϋλικά (ρεύμα < 100Α)

Στις μονοκατοικίες ή σε διαμερίσματα ο χωνευτός πίνακας ερμαρίων με ραγοϋλικά είναι η μοναδική μας επιλογή. Τα υλικά που τοποθετούμε στον πίνακα είναι τα υλικά που υπάρχουν στο μονογραμμικό σχέδιο του πίνακα. Τα υλικά αυτά, ανεξάρτητα από τον κατασκευστή τους, έχουν τυποποιημένες διαστάσεις και τοποθετούνται πάντα σε ράγα DIN (=ραγοϋλικά). Για παράδειγμα ο μικροαυτόματος των 10 Α έχει πλάτος 17.5 mm. Η διάσταση αυτή ορίζεται σαν μονάδα μέτρησης πλάτους ενός στοιχείου. Έτσι αν ο πίνακας μας έχει 10 στοιχεία ανά σειρά, σημαίνει ότι χωράει 10 μικροαυτόματους και το πλάτος της ράγας είναι 175 mm.
Οι παράμετροι για τη διαστασιολόγηση ενός πίνακα με ερμάρια (παλαιότερα τους ονομάζαμε πίνακες STAB) είναι (Εικόνα 1):

• Αριθμός στηλών, πρακτικά είναι 1, σε μεγάλους πίνακες είναι > 1
• Αριθμός σειρών, εξαρτάται από το πλήθος των ραγοϋλικών του πίνακα
• Στοιχεία ανά σειρά, ξεκινάει από 10, με τον όρο στοιχείο εννοούμε τη μονάδα πλάτους = 17.5 mm
• Απόσταση μεταξύ σειρών, είναι η απόσταση μεταξύ των αξονικών γραμμών δύο διαδοχικών σειρών, η τιμή που παίρνει είναι 125 mm ή 150 mm για να έχουμε περισσότερη άνεση στη συρμάτωση των υλικών
• Η φορά τοποθέτησης των υλικών που είναι προς τα κάτω ή προς τα πάνω

Αλλάζοντας οποιαδήποτε παράμετρο, δεξιά μας βλέπουμε το νέο σχέδιο του πίνακα.
Στην Εικόνα 2 βλέπουμε τον πίνακα της Εικόνας 1 αν αλλάξουμε τη φορά τοποθέτησης των υλικών.

Εικόνα 1 Το σχέδιο με τα υλικά του πίνακα σχεδιασμένα από κάτω προς τα πάνω.

Εικόνα 2 Ο ίδιος πίνακας με τα υλικά τοποθετημένα από πάνω προς τα κάτω.

2. Πίνακας ερμαρίων με ραγοϋλικά και πρωτογενή υλικά (ρεύμα > 100Α)

Αν το απορροφούμενο ρεύμα του πίνακα ξεπεράσει το όριο των 100 Α, τα υλικά της άφιξης δε μπορούν να τοποθετηθούν σε ράγα. Για παράδειγμα αν επιλέξουμε ένα διακόπτη ισχύος κλειστού τύπου (MCCB) τότε ο πίνακας που θα επιλέξουμε πρέπει να διαθέτει κενό χώρο στο πάνω μέρος του πίνακα όπως φαίνεται στην Εικόνα 3. Στο χώρο αυτό βλέπουμε τον MCCB της άφιξης αλλά και άλλα υλικά που δεν είναι ράγας.

Εικόνα 3 Πίνακας ερμαρίων με κενό χώρο στο πάνω μέρος

3. Πίνακας ερμαρίων επιδαπέδιος

Σε μεγάλους ηλεκτρικούς πίνακες που συναντάμε σε κτήρια γραφείων ή βιομηχανιών οι πίνακες υποχρεωτικά είναι επιδαπέδιοι και τα υλικά που περιέχουν κατά κανόνα είναι διακόπτες ισχύος κλειστού τύπου (MCCB) με ονομαστικό ρεύμα Ι_n > 100Α. Στην Εικόνα 4 βλέπουμε ένα τέτοιο πίνακα. Παρατηρούμε:

• Κάθε διακόπτης έχει το δικό του ερμάριο
• Πάνω και αριστερά συναντάμε κατά κανόνα τα όργανα μέτρησης της άφιξης (αμπερόμετρα, βολτόμετρα)
• Στο τέλος συναντάμε τα υλικά ράγας (αν υπάρχουν)

Εικόνα 4 Επιδαπέδιος πίνακας ερμαρίων με διακόπτες ισχύος κλειστού τύπου (MCCB)

Από τον Χρήστο Σανδαλίδη H/M Μηχανικό ΕΜΠ, Υπεύθυνο ανάπτυξης τεχνικού λογισμικού της εταιρείας TiSoft  www.ti-soft.com/el